Το άσυλο ανήκει σε όλο τον λαό;
Η συζήτηση για το άσυλο ανοίγει κάθε φορά που τα κανάλια θα δείξουν επεισόδια γύρω και μέσα στους χώρους των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Ανοίγει και σε καιρούς προεκλογικούς όταν η συζήτηση περιστρέφεται γύρω από τα θέματα της παιδείας. Ανοίγει όταν οι εποχές είναι τεταμένες, κι όταν ακόμα εμβληματικές προσωπικότητες του προοδευτικού χώρου συστρατεύονται με τις συντηρητικές δυνάμεις, τασσόμενες ευθαρσώς κατά του ασύλου ή και σιωπώντας τελείως.
Η συζήτηση για το άσυλο φαίνεται να μην κλείνει ποτέ.
Στην ουσία το άσυλο είναι η απαγόρευση της επέμβασης δημόσιας δύναμης στο πανεπιστήμιο χωρίς την άδεια των πρυτανικών αρχών. Πρόκειται ωστόσο για έναν ορισμό που στερείται του παλμού των διεκδικήσεων του φοιτητικού κινήματος αλλά και της παντοδυναμίας της πραγματικότητας που εμπεριέχει πολλά παραδείγματα καταπάτησής του,στα οποία αναφερόμαστε παρακάτω.
Ο θεσμός του ασύλου υπήρχε –άτυπα- στη Ελλάδα ήδη από τον 19ο αιώνα. Η καταπάτηση του από χωροφύλακες ήταν και η αιτία της πρώτης κατάληψης πανεπιστημιακού κτιρίου από (ένοπλους) φοιτητές, στα 1897. Αλλά ακόμα και αυτή η εθιμικού δικαίου ισχύ του έτυχε ενός περίπου σεβασμού –ή έστω ανοχής- από τα αυταρχικά καθεστώτα: η συζήτηση για το άσυλο περιστρεφόταν την εποχή πριν από την δικτατορία, γύρω από την επέκταση αυτού στους προαύλιους χώρους των πανεπιστημίων
Οι αγώνες κατά της Χούντας των Συνταγματαρχών με αποκορύφωμα την εξέγερση του Πολυτεχνείου αποδεικνύουν την αδιαπραγμάτευτη αξία της θεσμοθέτησής του και οδηγούν στην νομοθετική κατοχύρωσή του το 1982 με το άρθρο 2 του Νόμου 1268/1982. Είχε προηγηθεί ωστόσο η απόρριψη της συνταγματικής κατοχύρωσης κατά την αναθεώρηση του Συντάγματος το 1975 και μέχρι σήμερα στο Σύνταγμα δεν γίνονται αναφορές στο θέμα του ασύλου.
Το 2007, ανάμεσα σε άλλα, η τότε Υπουργός Παιδείας, κ. Μαριέτα Γιαννάκου εισάγει μια «διευκρίνηση» στο νόμο περί ασύλου, περιορίζοντας τους χώρους τους οποίους καλύπτει "στους χώρους όπου γίνεται εκπαίδευση και έρευνα", αφήνοντας τον καθορισμό τους στην ευχέρεια των πανεπιστημιακών αρχών. Η δυνατότητα που δίνεται να τεθούν χώροι (πολιτικής) συνάθροισης των φοιτητών εκτός ασύλου, είναι προφανής.
Στην πρόσφατη Σύνοδο των Πρυτάνεων, στις 11 και 12 Δεκεμβρίου 2009, η νυν Υπ. Παιδείας, κ. Άννα Διαμαντοπούλου δήλωσε πως «δεν θα υπάρξει αλλαγή στο άσυλο» τονίζοντας όμως παράλληλα πως «πρέπει να καταγραφούν οι χώροι ασύλου που δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να είναι οι δρόμοι και τα πεζοδρόμια, να μην υπάρχουν κατειλημμένοι χώροι από ιδιώτες στα πανεπιστήμια, να λειτουργεί άμεσα πρυτανική εφημερία και τα ίδια τα πανεπιστήμια να επιλέξουν τους τρόπους περιφρούρησής τους, ώστε να εφαρμόζεται ο νόμος χωρίς παρεκτροπές».
Την ιστορία του ασύλου την γράφουν κυρίως οι περιπτώσεις άρσης του, που είναι πολλές για να εκληφθούν μονάχα ως "εξαιρέσεις" ενός ατιμώρητα παραβιασμένου κανόνα.
Συνοπτικά αναφερόμαστε σε μερικές από τις σημαντικότερες:
*Στις 11 Απριλίου του 1984, αστυνομικοί της ασφάλειας παραβιάζουν το άσυλο στη Νομική Κομοτηνής και συλλαμβάνουν φοιτητές με την κατηγορία της "αναγραφής συνθημάτων". Η σύγκλητος του ΔΠΘ ζητάει την πειθαρχική δίωξη των αστυνομικών.
* Η κατάληψη του Χημείου στις 18 Νοεμβρίου 1985 που ήταν επακόλουθο της δολοφονίας του Μιχάλη Καλτεζά από αστυνομικό, διαλύεται όταν τα ΜΑΤ εισβάλλουν στον πανεπιστημιακό χώρο έχοντας άδεια από την "Επιτροπή Ασύλου" που αποτελούνταν από τον Πρύτανη, ένα μέλος ΔΕΠ και έναν φοιτητικό εκπρόσωπο.
*το Μάιο του 2005, αστυνομικοί μπαίνουν στο ΕΜΠ, ως συνοδεία των βουλευτών του ΠΑΣΟΚ Χρ. Βερελή και Ευ. Βενιζέλου που ήταν καλεσμένοι σε παρουσίαση βιβλίου. Μετά από διαπληκτισμούς με αναρχικούς φοιτητές, ένας 28χρονος τραυματίζεται από αστυνομική σφαίρα ενώ γίνεται και ρίψη δακρυγόνων. Η Σύγκλητος καταδικάζει την παραβίαση του ασύλου, την οπλοχρησία και κάνει λόγο για "προκλητική επίδειξη αυταρχισμού"
Οι φωνές εκείνων που οραματίζονται την άρση του μοναδικού εχέγγυου για την ελεύθερη διακίνηση ιδεών στα Πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ, χάριν της διασφάλισης κάποιας άλλης μάλλον -αφού δεν πρόκειται για την ίδια- ελευθερίας δεν θα πάψουν να δυναμώνουν, αλλά θα είναι τουλάχιστον ανάλογες της δυναμικής των υπερασπιστών του ασύλου. Και υποθέτοντας πως οι μεν έχουν την αλήθεια της διαμεσολαβημένης πραγματικότητας της τιβι για να κατασκευάσουν τα επιχειρήματά τους (αφού οι βανδαλισμοί των πανεπιστημίων είναι το κυρίαρχο σημείο της επιχειρηματολογίας), οι δε έχουν την δική τους αλήθεια, γραμμένη συνθηματικά στους τοίχους των σχολών τους και το ίδιο το άσυλο να την προστατεύει. Και το διακύβευμα είναι το σημαντικότερο που έχουν για να το αφήσουν να χαθεί αμαχητί.
