Η άλλη όψη του εγκλήματος.

Άυξηση στην μικροεγκληματικότητα και μείωση στις ανθρωποκτονίες δείχνουν οι δείκτες εγκληματικότητας στην Ελλάδα, ωστόσο η ανάγνωσή τους μπορεί να είναι παραπλανητική. Έρευνα της Eurostat για τα έτη 1995-2006, καταδεικνύει μείωση κατά 5% των ανθρωποκτονιών και κατά 4% των διαρρήξεων την ίδια στιγμή που οι κλοπές με παράλληλη άσκηση βίας αυξάνονται 4% και συνολικά, κακουργήματα και πλημμελήματα στη χώρα αυξάνουν κατά 3%, σε μέση ετήσια βάση. Τα στοιχεία όμως αυτά λίγο συμβάλλουν στον προσδιορισμό των κοινωνικών διαστάσεων αυτού που αξιολογούμε ως έγκλημα.

"Οι λόγοι τέλεσης του εγκλήματος και οι ιδιότητες των προσώπων είναι αυτά που μπορούν να μας τρομάξουν, όχι οι αριθμοί." επισημαίνει ο εγκληματολόγος κ.Γιάννης Πανούσης. Πράγματι, οι στατιστικές μελέτες είναι ελλιπείς. Τα χαρακτηριστικά των δραστών (το φύλο, η ηλικία, το κοινωνικό υπόβαθρο κ.α.) και τα κίνητρα (έγκλημα πάθους, ξεκαθάρισμα λογαριασμών, βιοποριστικοί λόγοι..),είναι αυτά που μπορούν να καταδείξουν το ακριβές αποτύπωμα του εγκλήματος στη κοινωνία. Αλλά και να υποδείξουν τους τρόπους αντιμετώπισής του. Επιπλέον, τα στοιχεία που διαμορφώνουν τους Δείκτες Εγκληματικότητας προέρχονται από τα αρχεία της Αστυνομίας και δεν συμπεριλαμβάνουν το δικαστικό αποτέλεσμα. Συνεπώς οι αριθμοί είναι σε πολλές περιπτώσεις πλασματικοί.

Σε ρόλο κονωνιολόγων, εγκληματολόγων και πάσης φύσεως άλλων ειδικών, οι πολίτες είναι ανά πάσα στιγμή έτοιμοι να προσδιορίσουν τα αίτια της συγκεχυμένης εγκληματικότητας. Είναι η ελλειπής αστυνόμευση θα πουν μερικοί, την ίδια στιγμή που η χώρα έχει τη μεγαλύτερη αναλογία αστυνομικού ανά πολίτη στην Ευρώπη και την ίδια στιγμή που οι εξιχιάσεις των εγκλημάτων, όπως προκύπτει από τα στοιχεία των Αρχών, παραμένουν στάσιμες ενώ τα μέσα εξιχνίασης αυξάνονται. Είναι και οι μετανάστες θα πουν επίσης. Η αλβανική, η ρωσική Μαφία. Ξεχνώντας ή αγνοώντας την παγκοσμιότητα του οργανωμένου εγκλήματος. Όσο για την μικροεγκληματικότητα και το οικονομικό έγκλημα, οι μετανάστες ως εξιλαστήριο θύμα διαφυλάττουν την εθνική μας αθωότητα. Η φτώχια, οι άθλιες συνθήκες διαβίωσης και η παρανομία στην οποία είναι υποχρεωμένοι έτσι κι αλλιώς, με την ανοχή του Κράτους, δεν λαμβάνονται υπόψη στις εγκληματολογικές έρευνες, παρά ικανοποιητικά επιχειρήματα καθίστανται η φυλή και η προέλευση. Πόσο επισφαλή είναι άραγε τα συμπεράσματά μας?

Η παραβίαση του νόμου μπορεί ορισμένες φορές να είναι ανεκτή. Ο ίδιος ο Νόμος προβλέπει την άρση του σε περιπτώσεις εγκλημάτων που διαπράχθησαν σε καταστάσεις άμυνας αλλά και περιπώσεις κατάλυσης του πολιτεύματος και καταστρατήγησης του Συντάγματος, οπου οι πολίτες καλούνται να το υπερασπίσουν. Υπονοείται με οποιοδήποτε μέσο. Ο Ποινικός Κώδικας ορίζει το έγκλημα ως "πράξη άδικη και καταλογιστή στο δράστη της, η οποία τιμωρείται από το νόμο". Έγκλημα όμως δεν είναι μόνο η πράξη, είναι και η παράλειψη.

Η παράλειψη είναι η δυσδιάκριτη γενεσιουργός δύναμη του εγκλήματος. Ύπουλη και επικύνδινη κυρίως γιατί είναι ανεκτή. Και είναι ανεκτή χάριν της επανάληψης και της συνήθειας -που σχεδόν τη νομιμοποιούν-, της άγνοιας όσων την βιώνουν, της αδυναμίας τους να αντισταθούν και της αδυναμίας του Κράτους να δράσει χωρίς αυτή. Το έγκλημα που δεν θεωρείται έγκλημα (και φτάνει ακόμα να γίνει και θεμιτό), είναι και το πιο τρομακτικό.

Η σημερινή κατάσταση στις φυλακές όλης της χώρας είναι απόρροια των εγκληματικών παραλείψεων (καιτης αδιαφορίας) του Κράτους. Χιλιάδες κρατουμένων, με μόνο μέσο πάλης την δική τους υπόσταση, συνεχίζουν την αποχή συσσιτίου και τις απεργίες πείνας μέχρι την δικαίωση των αιτημάτων τους. Οι απερίγραπτες συνθήκες κράτισης και ο χλευασμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας δεν μπορεί να είναι στοιχεία ενός συστήματος που λέγεται σωφρονιστικό. Κι ακόμα, ο απαράδεκτος εγκλεισμός ανηλίκων στα σωφρονιστικά ιδρύματα: ο εγκληματικός τρόπος για να οδηγηθούν ακόμα πιο ευέλικτα στην παρανομία. Το έγκλημα της φυλάκισης.

Το Έγκλημα είναι διπρόσωπο. Ή άλλη του όψη είναι μακιγιαρισμένη και περνάει απαρατήρητη. Είναι βολική και συμφέρουσα. Το 'Εγκλημα ελοχεύει σε πράξεις που δεν τιμωρούνται από το νόμο. Τα ανθεκτικά του κύτταρα αναπαράγονται και πολλαπλασιάζονται αστραπιαία χωρίς να φαίνονται τα σημάδια της αρρώστιας. Και εάν, αναφερόμενοι στο Έγκλημα αγνοήσουμε την λιγότερο ορατή του πλευρά, κινδυνεύουμε κι οι ίδιοι από το έγκλημα της παράλειψης.